AIZKOLARIAK

Aizkolaritzak erakargarritasun handia dauka, hemen azal genezakeena baino askoz handiagoa. Hiru elementu horien arteko erlazioa, enborraren, aizkoraren eta gizonaren artekoa, axaleko begiradetatik ondoriozta daitekeena baino askoz estuagoa eta konplexuagoa da. Badakigu, hizpide dugun bezalako sistema konplexu baten inguruan egindako azterketa partzialek ez digutela erakutsiko nola funtzionatzen duen indar eta estetika osotasun honek. Egin diren azterketek sistema konplexu honetako zenbait alderdi, osotasun bateko zatiak lantzen dituzte, gizonaren eta beste bi elementu horien arteko erlazioa hobeto ulertzeko ahaleginean. Gauza da, ordea, beste ikuspegi batekin egitea aurrera, kirol eta kultur jarduera horri buruzko, gizonaren eta zuhaitzaren arteko loturari buruzko argitasun gehiago izateko.

Ahalik eta denbora laburrenean neurri jakineko enborrak (egurra) aizkoraz ebakitzean datza kirol hau.

Aizkolaria basoko bizitzari loturik egon da gehienetan. Basoan lanean hezitzen ziren antzina, eta apurka-apurka lana zena, kirol bihurtu da.

AIZKORA. Ezin besteko tresna izan da euskal gizakiaren iraupenerako. Harrian eta brontzean lantzen hasi eta burdinezkoak egitetik altzairuzkoak egitera igaro da. Enborraren kanpoko aldetik hasi eta barruko kortea emateko, aizkora handi eta txikien artea, aizkolari bakoitzak 8-10 bat aizkora behar ditu, nahiz eta normalean 20ren bat izaten dituen. Behin-behineko garrantzia du apostu honetan. Altzairu finez eginda dago, oso material ona, eta pisuz egokia izan behar da: ez aztunegia, ez arinegia.

ENBORRA. Enborrei dagokienez, gaur egun arautegiak dioenez, egur borobilak eta neurriz ongi osatuak plazaratu behar dira, ageriko harkaitzik gabeak. Lehiaketarako betidanik hautatu den egurra pagoa izan da, haizkoraz mozteko testura berezia duelako. Apustuen zailtasun maila enbor kopuruaren, tamainaren eta kalitatearen araberakoa izaten da. Eta desberdintasun natural horrek eragiten du, lehian ari diren bi aizkolariek enbor berdinak ebakitzea eta errekorrik ez izatea. Enborraren neurria da egokitu daitekeen gauza bakarra.

TRONTZALARIAK

Goiko argazki honetan ikus dezakegun bezala, trontzalarien zeregina, enbor bat zerra haundi batekin eta bi pertsonen artean, trontzatan ebakitzea da. Pertsona bakoitzak zerra alde batetik hartzen du, eta elkarrekin mugimenduak koordinatuz, aurrera eta atzera ekiten diote enborra zatietan ebaki arte. Ebagitako zati bakoitzak neurri jakin batzuk izan behar ditu, eta enborra lehenengo ebagitzen duen bikoteak irabazten du lehia.

Gaur egun, hainbat dira trontza egiten animatu diren neskak, eta apurka-apurka gehiago animatzen dabiltzala esan daiteke.

EUSKALDUNEN ITSASOA

Oraintsu arte itsasoa berebizikoa izan eta miatu gabe egon da. Bere aberastasuna ematen zuen bere legea ezartzen zuen bezala; errespetoa zioten arrantzaleek eta beldurra familiek. Idazleek jaso dituzten kontakizunek eta gure zaharrek kontatutako pasadizoek, honezkero galbidean den bizimodu batetara garamatzate, asko eta asko, historiaren eta legendaren mugan badaude ere.

ARRANTZA OHITURAK

Traineruen estropadak itsaso zabaleko arrantzaren ingurutik sortutakoak dira. Arrantzuntziek gizon indartsu eta erresistentzia handikoak behar zituzten, ordutako arraunketa egiteko gauza izango zirenak arrantza tokietara iritsi eta, behin arrantzan bildutakoa jaso ondoren, portura ahalik eta azkarren itzultzeko, enkantean preziorik onena jasotzen baitzuen lehena iristen zenak. Arrantzuntzi horien arteko borrokaren ondorioz kirol lehia sortzen da herri eta arroen artean.

Urte askotan zehar, estropaden gaia arrantzarekin lotua egon zen eta arrantzale onenen artean osatzen zituzten itsasertzeko tripulaziorik onenak. Kontatu ohi izan da, gizonezko oso altuak zirela, arrantzara egun osorako edo gehiagorako ateratzen zirela. Bale, hegaluze edo sardinarako untziak bi mila kilo arrain eramateko prestatuta zeuden.

Ez zen soldata finkorik izaten arrantzaleentzat; ordainketa hobarien banaketa proportzionala izaten zen.

TRAINERU ESTROPADAK dira, zaletu gehien arakazten dituen kirola. Estropadak itsasertzeko herrietako bizimodu tradizionalaren ondorio dira. XX. mendearen azkeneko hamarraldietan estropadek kirolaren izaera nabarmenago bat hartzen dute eta arraunlariak ere ez dira, derrigorrez, itsasoan aritzen direnak izango.

MODALITATEAK

Traineru estropadak, gehienetan, lau luze eta hiru ziabogetara jokatzen dira eta hiru milia egiten dituzte.

Badira erlojuaren kontrako bestelako modalitateak ere, eta hauek estropada egiteko tokiak lau untzi batera ibiltzeko aukerarik ematen ez duenean izaten dira. Trabesiak ere izaten dira, baina banaka batzuk eta ibilbide luzeagoa izaten dute, itsasertzeko bi herrien arteko distantzia izan ohi da.

DENBORALDIA

Estropaden denboraldi ofiziala ekainaren amaiera aldera hasi eta urriaren hasiera aldera amaitzen da. Aurretik ordea, batelen eta trainerilen denboraldia jokatu da, martxotik aurrera. Denboraldiko probarik garrantzitsuena, Donostiako Kontxako estropada da, ziaboga bakarreko bi luzekoa izaten dena.